ZORAM A PIANG TAWH RENG EM NI?

 ZORAM A PIANG TAWH RENG EM NI?

- Dr. Zaichhawna Hlawndo

Zoram Thar thupuan leh thuchah awihlotu leh sawichhetute tawngkam lar tak chu “Zoram Thar Bible-ah ka hmulo”, “Khawi atang mahin Zoram Thar a lo thlawk lut lovang”, “Zoram chu a hlui tawh em ni?” tih te an ni.

Zoram Thar hming hi thil thar a ni lo tih chu kan hre tlang awm e. Kum 1946 kum British in India ram a chhuahsan dawn leh India ramin mahni a ro in rel (independent nation) tura a in buatsaih vel lai khan Zofate chuan beiseina sang tak nen Zofate rorelna ding ve mai tur Zoram Thar chu an lo beisei a. An tu leh fate hmingah Zoramthara leh Zoramthari tih hmingte an lo phuah sup sup a. Vanduaithlak takin Zoram Thar chu piang lovin ram hrang leh India State hrang hrangah hnam chi hrang hrang (tribal) ah thendarh leh awpbeh niin an salbehna ah kan tlulut a, Vawiin thlengin kan la tang ta a ni.

Zofate chenna tur leilung luah tur chu siamtu Pathian in felfai takin a duang tawh. Chu khuanu ramri kham felsa ah chuan Zofate chu kan cheng ngei e. Amaherawhchu, Pathian hunbi tiam ala thlen rihloh vangte, Leilung fate thendarh leh awpbeh kan nih rih avang te, keimahni ngei pawh kan pianna dik tak hnam kan hriatchhuah rihloh vang leh chu hnam-ah chuan kan chian rihloh avangin Mizoram chu piang tawh mahse Zoram chu a la piang rihlo mai a ni.

Bible-ah pawh kan hmuh loh, khawi atang maha lo thlawk lut thei pawha kan ngaih siloh Zoram chu kan ka mai nilovin kan thinglung phekah a in ziak tlat a. Hla phuahtute chuan Zoram lo piang tur chu suangtuahna mitthla-a thlirin an lo phuah kur ngei nguai tawh a. Zawlnei Isaia’n kum 700 hmalam daih ah Lal Isua pian tur a lo sawi lawk, “Kan tan naupang a lo piang a, fapa pekin kan awm ta,” a tih ang mai khan khawvel ram danah emaw, India Dan (Constitution of India)-ah pawh la ziah lan ni ngai lo Zoram hming chu hla phuahtu te chuan, “Aw Zoram ka ngai em a che, nang lo chuan lawm a kim theilo” ti te in an lo phuah a. Pathian mite chuan Pathian thil tumte pawh lo puang lawkin, “Zoram hmangaihtu Lalpa” te an lo ti bawk. La pianglo ngaiin kan lo rum vawng vawng a, Lalpa Pathian hming chhal meuhvin Zoram chu kan lo hlanin kan lo au chhuahpui tawh. Mahse ZORAM chu engtikah mah a takin a la piang silo.

British te chuan Lushai ram te, Kuki ram te, Chin ram te an lo piantir tawh a. India chuan Lushai District te, Mizoram te leh Mizoram chhungah Lai ram te, Mara ram te, Hmar ram te leh Chakma ram chenin an pian tir bawk. Mizoram, Mizote chenna kan lo tih maite chu India Danpui-ah chuan hnam hrang hrang 14 lai chenna ah thendarh a ni. Chuvang chuan Mizoram-ah mi thenkhat an inti Mizo duhlo kan lo tih mai te hi India Dan siamah Hnam nihna hrang pek an ni tlat. Chuvang chuan Zoram pian tir tur chuan Zofate zawng zawng thlahkhat leh hnam khat kan nih ah kan harh a kan in pumkhat a ngai a ni.

Politician ten Zoram hming chu kam chhe tleuh nan tak an hmang. Zofa Zawlnei ten an puang chamchi, ramri turte kraws phunin an kham, Thlarau mi ten mutmawh ah an nei. Ram hmangaihtu ten Zofate chenna ramri map te pawh ZORAM MAP tiin lo ziak kelhkulh tawh mahsela Zoram chu a la piang rih silo. A satu, a puangtu leh a hmingputute hnam-ah kan harh hmain Bible-ah hmuh tumte pawh kan awm. Nang leh kei Zofate hi hnam-ah kan pian zet loh chuan Zoram chu engtinnge a lo pian ngawt ang? Zofate kan nihna hnam-ah kan harh siloh chuan engtinge Zofate ram Zoram chu a pian theih ang? A piang tur ber hnam-ah kan pian emaw, harh tlat siloh chuan Thim thuahhnih an sawiin emaw, China rallian in Zoram chu a pian tir thei ngawt dawn em ni?

Zofate hnam-ah kan harh vek chuan kan chenna Zoram chu a pian dan tur dik takin a lo piang tawh ang. Zofate chenna chu Zoram a lo ni nghal zel ang. Mara ram, Lai ram, Hmar ram, Chin ram, Kuki ram leh Mizo ram kan tih zawng zawng chu Zoram a lo ni tawh ang. Zofate kan harh rih loh avangin Zoram chu a la piang lova, la pianglo pui chu a hlui a la awm lo. Zoram Thar chu hmun dang atanga lo thlawk lut tur nilovin a neitu Zofate Pathian hnam thlan, rahchhuah tur hnam kan ni tih kan chian hmanga lo ding tur a ni. Zofate hnama kan harh vek a, kan hnam nihna chu thu mai nilova a taka hnam lungphun hmanga khawvel hmaah puan hi Zoram Thar Lal ram thar pianna tura rahbi pawimawh tak a ni.

Hunte leh hunbite kawltu Lalpa Pathian chuan a hun takah hun hnuhnunga khawvela chanchintha puangtu tur chu min kaitho tan mek a. Hnam-a thendarh leh awpbeh kan nih hun hi tawpin Zofate zawng zawng te chenna ram Zoram chu a mite thinlungah a piang mek a ni. 

Comments

Popular News (Last 30 Days)

A hun pangngai ah Pavalai Intawhkhawmna neih tum a ni

LPG man bithliah thar a ni