Thingphun uar ila, ram nuam i siam ang u

Thingphun uar ila, ram nuam i siam ang u
- Laldinpuia

Khawvel a changkang chho zel a, kan nunphung a danglam a, mihring kan pun chhoh zel avangin kan nitin khawsakna leh kan chetvelna atana kan mamawh a pung ve zel a. Kan khawvel in-a a thlawna min pek chakna thahrui hrang hrang te hi kan hmangral nasa em em mai a, hei hian sik leh sa lo danglam ta te, khawlum lo zual telh telh te leh tuilian/Tsunami lo awm \hin te hi a hringchhuak mek zel a, chu chu ‘Climate Change/Global Warming’ kan tih fo peng pakhat chu a ni. Hetiang renga kan kal chuan kum engemawzat hnuah chuan kan tu leh fate tan khawvel hi chenna tlak lovah kan chhuah thei takngial dawn e, chuvang chuan tuna khawvel chen mektute hian kan tu leh fate tan kan khawvel hi i din thar leh teh ang u tiin ruahmanna hrang hrang an siam a, khawvel ram hausa ten meeting an nei a, company lian neituten ruahmanna an siam mek bawk a. Hetihlai hian khawvel hmun kilkhawra cheng te pawhin tih ve tur tam tak kan nei a, kan mawhphurhna theuh hi kan lo hlen ve a \ul hle a ni.
Mizoram Pollution Control Board in an website http://www.mizenvis.nic.in a an tarlan dan chuan ramngaw hi Mizoram pumah 8,266.08 sq.km a awm a, chu chu kan ram zau zawng a\anga tehin 39% a ni. Hetiang zat ram kan la nei hi a vanneih thlak hle a, amaherawhchu heng kan ramngaw sawi te hi mihring chenna a\anga hla tak tak leh tlawhpawh hleihtheihloh te tam tak a awm avangin kan khaw bulhnai vela ramngaw \ha tak sawi tur erawh a vang ta hle a ni. Mizote hian ramngaw hi kan chhawr \angkai hle a, kan chakkhai lakna hnar ber a ni a, chuvang chuan ramngaw siam pung zawnga hma kan lak hi a \ul hle tawh a ni.
Kum 1998 a\ang khan Mizoram-ah Green Mizoram Day kan hmang \hin a, hemi pual hian thing phun uar turin kan inzirtir a, mi tam takin thing te pawh kan phun bawk \hin. Thing phun hi kan chhehvela boruak bawlhhlawh mek siam\hatna leh ramngaw siam lehna atana \angkai tak a ni a, chuvang chuan \hangthar te hian kan chin chhoh zel pawh a \ul awm e. Amaherawhchu a thingphun ringawt a duhtawk lova, a enkawl len thlenga mawhphurhna kan lak erawh a ngai hle a ni. Kum 1998 a\ang khan kumtin thing kan phun kan phun mai a, thing\iak hi nuai 44 ngawt kan phunral tawh ni a report a ni a, heng te hi puitling vek se chu kan ram chu ngaw khup tham tur chu a ni tawh. Amaherawh chu kan thingphun te hi sawrkar thuchhuak anih avanga phun ve mai mai, environment humhalh duhna tak tak nei lova lo thehthang ve mai mai hi a tam zawk kan nih \hin avangin a hlawhtling lo fo \hin a ni. 
Thingkung hian boruak a vawn daih mai bakah boruak thianghlim a siam chak a, chu chu mihring te tan a hriselin nun a tinuam em em a ni. Tunlai kan boruak lum lutuk te pawh hi khawvel pum huapa thing leh mau chereu nasat lutuk tawh avanga boruak a Carbon Dioxide tam ta lutuk in a nghawng te pawh a ni ang. Thingkung hian mihring nunna ber Oxygen a pechhuak a, mithiam ten an chhut dan phei chuan thingkung puitling pahnih hian mi 4 nunna khawp daih Oxygen a pechhuak thei niin an sawi.
Thingphun hi kan uar deuh deuh a \ul hle a ni. Tunhma chuan PHE department te a la awm loh avangin chhungkaw tinin tuikhur tui kan chawi \hin a, nilengin |in 4 te kan thal ngah thei chauh \hin a, khatiang khan hun engemaw chen chu kan lo nung khawchhuak tawh a ni. Mahse khang hunlai khan tuikhur tui kha engtik lai pawhin thal tur a awm reng a, a chhan chu a bul vela thingkung tam tak a awm \hin vang a ni. Tunah chuan khang hunlai kha sawichhuah ngam pawh a ni ta mang lo. Kartin PHE in tui hnianghnar takin min pe a, vawi hnih khat min pekloh lekin kan tuikhur tui awmthei zawng zawng kan chuh zo titih chu a ni ta mai a, tunhma anga tuikang nghah tur takngial pawh kha a awm hleithei ta lo. Kan tuikhur tuihna te hi hmun tam takah chuan a kang mek zel a, PHE tui tello chuan kan nung hleithei tawh lo a ni. Engemaw rokhawlhna avangin thlakhat chhung te hi PHE Tui hi ring thei lovin awm ta ila, engtianga harsatna tak tawk ang i maw?
Tunah hian Serchhip PHE in-a kan tui lak ber Tuikum tui te pawh hi tunhma a ang ta lo. Tui pump tur te pawh tunhma angin a tam ta lo niin a thawktute chuan an sawi. A chhan chu Tuikum hnar lama lo nei tam vang te, ramngaw kan tih chereu zel vang te a ni. Ramngaw humhalh a thing phun nachang kan hriatloh chuan tun a\anga kum 50 velah chuan tui harsatna hian Serchhip khua ngei pawh hi min la tibuai mai thei. He thil hi kan vei a, mutmawh hnar mawha kan neih a hun tawh takzet a ni. Hawh u, thing phun uar ila, ramngaw siam ila keimahni leh kan tu leh fate zel tan chenna tlak ram i siamsak ang u.
Kan thing leh mau te hi awmta lo vek se chu khawvel mithiam te chuan heng a hnuaia mite hi mihring ten kan la hmachhawn tur niin an sawi -
Ÿ Oxyen tlachhamin mihring te hi kan thi thuai ang. Thingkung puitling pakhat hian kum khat chhungin mihring 10 tena kan Oxygen mamawh zat hi min pechhuak thei a ni. Thingkung a awmloh chuan Oxygen hip tur kan nei lovang a, mihring te tan dam khawchhuah ngaihna a awm dawnlo a ni.
Ÿ Oxygen a tam tawkloh chuan boruak bawlhhlawh thlifimtu a awm lovang a, boruak a bawlhhlawh ang a, mitin ten pollution mask kan khum hial a la \ul ang.
Ÿ Boruak vawngdaitu thing leh mau a awmloh chuan khawvel boruak a lum em em ang a. Carbon Dioxide a tam hle ang a, mihring tan a hrehawm hle ang.
Ÿ Thingkung te a awm tawhloh chuan ruahtui insiam tur pawh a awm tawhlo ang a, ruah pawh a sur mang tawh lovang. Chu chuan leilung a ti ro ang a, thlai an to thei lo ang a, lo neih lamah harsatna nasa tak a siam ang.
Ÿ Thingkung te a awm tawhloh chuan paper, pencil, coffee, ran chaw etc te a awmlo ang a, mihring tan eitur pawh a awm lovang.
Ÿ Hetiang anih avang hian – Thing leh mau kan humhalh a \ul a, thingkung te hi kan kih mai mai loh a \ul a, ram kan kal nikhuaah te hian ramhnuai a mau te thing te hi kit mai mai lovin kan humhalh tur a ni a, tuihna siamtu anni tih kan hrereng tur a ni.

Thing phun uar ila, ram nuam i siam ang u.

Comments

Popular News (Last 30 Days)

A hun pangngai ah Pavalai Intawhkhawmna neih tum a ni

LPG man bithliah thar a ni