'SIR' TIH HMANGA IN KOH HI

'SIR' TIH HMANGA IN KOH HI 

- Rev. Dr. Zaichhawna Hlawndo 
Zofaten uar taka in koh nan kan hman tak 'SIR' tih hi hun laihawl, Middle Age-a French hovin an mi zah leh chawimawi duhte nihna hming atan an hman 'SIEUR' tih atanga hman a ni. English hote pawhin an mahni tawng angin 'SIR' tih hi kum 1297 atangin an lo hmang tawh.
'SIR' tih hi nihna (title) anga inpek thin a ni. England-ah chuan Lalpa (King) emaw Lalnu (Queen) chiahin a hlan/pe thei. Khawvel-ah Football eizawnna lama hlawhtling kan hriat lar Alex Ferguson pawhin 'SIR' nihna hi a lo dawng tawh. Kum 27 (1986 - 2013) Manchester United Manager anih chhung khan 13 League titles, 5 - FA Cups, 4 - League Cups leh 2 - Champions Leagues hnehna te lo chanpui tawhin Manager ropui ber a chhal a ni. England lalnu chuan chawimawina sang 'SIR' nihna title chu kum 1999 khan a hlan ta a ni.
Heng Cricket khelh thiam Frederick Charles - 1929, Alec Victor Bedser CBE - 1996, Ian Terence Botham - 2007 leh Ravindra Jadeja - 2014 te pawh hian England lalnu hnen atangin 'SIR' nihna hi an lo dawng tawh. 'Sir' nihna dawng thei tur chuan mi chungchuang mi naranin an tih theihloh ti thei nih a ngai. Chutiang mite chu Lalnu in 'SIR' nihna hlan tlak a nih leh nihloh a enfiah hmasa thin.
India ram sawrkar, min awptute sakhua (religion) leh hnamzia (culture) a thil bet tlat chu chi inthliarna (caste system) hi a ni. Chu chi inthliarna zingah keini hnam ropui inti ve ngat pawh hi hnam hnufual (tribal) ah min dah. Zofate chu min thliar hrangte lehin Ration Card Eng, Hring leh Car nei turte min la siam ta zel a ni. Zofate a thlum a al eiza, hmeithai leh mirethei pawh thliar hrang ngailote chu mirethei veng leh In te min rawn sak sak bawk. Chu chi inthliarna an lo neihsa chu English hovin an rawn hmang tangkai a, anmahni aia chungnung thuneitu leh roreltu dinhmun ah an awm a. English ho khan Indian te kha 'SIR' tiin an lo in ko tir deuh vek thin a nih pawh a rinawm.
Chu chi inthliarna (caste system) chu India mite chuan vawiin thleng hian keng chhunzawm zelin mi hausa, sawrkar hnasang chelhtu, sikul-a zirtirtu, mahni aia chungnung leh ram hruaitu mipa te chu 'SIR' tiin an inko chho ta zel niin a lang.
Zofate chu English ho awpbehna hnuaiah kan awm phawt a. British sawrkar atanga India ramin zalenna,(independence) a hmuh hnuah India awpbehna hnuaiah kan awm zui a. An tih dan leh chindante pawh chu kan la zui ve ta a, kan Zonunmawi mizia a lo chawhchawrawi zo ta a ni. Kan thlahtute (pi leh pute) atang khan in koh dan mawi tak kan lo nei thin a. Ka pi, ka pu, ka nu, ka pa, ka u, ka ni, ka pate, ka nute tih leh a dang dang. Tunah chuan ka pu tih mai tur zawng zawng chu 'SIR' ti a in koh vek kan tum a, “Ka PI” tih mai turte pawh “MADAM” emaw, “MISS” ti te in kan in ko ta zel chu a ni.
Kan pianna zonun zemawi ah kan kir thuai loh chuan hnam nun zemawi chimralna (heritage cultural assimilation) hian min chimpil mai ang tih hi a hlauhawm tak zet a ni. Hawh u, tun atang chuan kan pi leh pu te hun atanga kan in koh thin dan mawi tak kha chawinung lehin "Aia upate zah thiamin " tih hla Pu Liandala hla phuah chang lina ang hian in ko ang u.
“Aia upa i biak dawnin,
Koh dan awmin kamtha hmang rawh;
“Ka pi, ka pu, ka u,” tiin,
“Ka nu, ka pa, ka ni,” emaw.”

Comments

Popular News (Last 30 Days)

A hun pangngai ah Pavalai Intawhkhawmna neih tum a ni

LPG man bithliah thar a ni