HLA THU DIK LO CHUNGCHANG

HLA THU DIK LO CHUNGCHANG 

- Eddy Zosangliana Colney

Lallianmawia Pachuau Pathian hla phuah kan hriatpui chin panga zinga pahnih, \halai ten kan sak lâr em em, “Engkim-ah Min Hria” tih leh “I Kal Zel Ang U” (Kristian te u, ti a kan hriat lâr) tih hlaa kan sak dik loh chungchang hi a hminga a chhungte nih manah zawhna kan dawng ve neuh neuh reng a. Min zawttu tam zawk te hian mi tam zawk hriata sawifiahna ziak tur tein min ngen der ve fo a. A \ul ber emaw ni aw, tih rilruk avangin kan ngawi zel a. Social Media lamah a ngaihven zual te hriat tura tarlan chang kan nei ve chauh thin. Vawiin thleng maia zawhna kan la dawn zel takah chuan midangte thu min rawn ang kha hreh chung chung pawhin kan tih a ngai ta anih hi kan ti ve ta a ni. Tun \umah hian inthlahrung tak chungin ka rawn ziak ta rawih mai a ni.

Khawiah nge sawifiah ila \ha ang, nitin chanchinbu chhuak lamah hian a \ha ang em, thlatin chhuak thu leh hla lama tih te a \ha zawk ang em te ka ngaihtuah \hin a. |halai lam, a bikin Kohhran \halai concern deuh nia ka hriat bawk si avangin Kristian |halai leh Kohhran hrang hrang \halai chanchinbu lamah sawifiah ila a \ha ber zawk ang a, te kan ti rilru bawk a. Engpawhnise, kan tita rau rau anih chuan a darhzau thei ang ber, a thei theih na hmunah tarlan theih turin ziak mawp mai ila a \ha ber ang ka ti ta a. Chuvangin he thu ziak pawh hi a duh apiang tan indil buai ngai lova chhuah chhawn pawh ka phal thlap a ni.

Sawi tawh angin Lallianmawia Pachuau hian a pianthar hnu khan Pathian hla hi a thluk kan hriatpui chin leh ama'n a sak chin chu panga a phuah hman a. Chungte chu – “Engkimah min hria,” “I kal zel ang u,” “Hmangaihna ka sawi thiam lo,” “I tan ka in pumpek,” tih hla te leh, ama’n cassette leh radio-a a sak hman tak chiah loh, khawtuala solo na vel chauha a sak hman “Keimahah Lalpa'n a ngam ta” tih te a ni a. Hei lo pawh hi Pathian hla cassette siam a tum avang khan a dang engemaw zat chu a phuah hman a. A duhthusama a la siam\hat hman loh leh a thluk kan hriatpui loh te anih nual avangin a riral lo thei ta lo a. Kan hriat chin chu heti zawng hi a lo ni ta a ni.

Heng zingah hian 'Engkimah Min hria,' tih leh 'I Kal zel ang u,' tih te hi \halai ten kan hriat lar leh kan \halai hla bu lamah pawh dah \hin a lo ni tawh a. Engtik kum a\angin nge \halai hlabu lamah sengluh anih chiah erawh ka hre mai thei tawh lo. He hla pahnih hi a tira kan sengluhin a hla thu a buatsaihtu ten kan lo dah sual emaw ni, hla thu dik lovin kan sa chho ta zel a. A thu dik zawk leh a phuahtu phuah leh sak dan lo chiktu ten ngaithei lovin, zawhna hi kan dawng ta fo mai a ni.

“Engkimah min hria” tih hi November 23, 1986-a aphuah a ni a. Radio-ah a boral hma ni thum liam ta, ni 15th, May, 1987 khan a khung a. Cassette-ah erawh a khung hman lo a. Heta kan sak sual fo chu a thunawn a "Chutiang em em a hriat chianna chu,” tih turah "Hetiang em em a hriat chianna chu,” tih hi a ni. He hla hi Hnahthial khuaah a sa chhuak hmasa ber a ni.

“Kristian te u” tia kan hriat lar, a phuahtuin, “I kal zel ang u” tia a thupui-a a dahah pawh hian sak dik loh kan nei nual \hin a. Hetah hian changkhatna tlar hmasa ber “He khawvela kan AWM chhung hian” tih turah “He khawvela kan CHAM chhung hian” tih te, changkhatna tlar tawp ber, “Puang zel turin Lalpa’n min AU” tih turah, ““Puang zel turin Lalpa’n min KO” tia kan sa \hin te, a thunawnah, “Hruaitu VAN arsi thlirin” tia sak turah, “Hruaitu HMAR arsi thlirin” tia kan sa \hin te, Chang 2-naah,“Lungngaih buaina kan tawh changin, Zam tur reng kan ni lo” tih turah “Zam tur kan ni love” tia kan sa \hin te, Chang 3-naah, “Aw, nang muhil, tho la KAL rawh” tih turah, “Aw, nang muhil, tho la HARH rawh” tia kan sa \hin te. Tho-a harh ringawt piah lam, chanchin\ha puang tur khan a kal a kal turin, che chhuak turin min duh tihna a ni ber. Chang 4-na tlar hnihnaah, “He khawvel hrehawmah” tia sak turah, “Khawvel hrehawmah hian” tia kan sa \hin te hi a dik lo lai chu a ni.

Hla thu hriat dan hmasa thlak hi thil har tak a ni a. Kristian hlabu ah pawh hian hla thu dik zawk hriat hnua thlak hi a awm leh zauh zauh \hin a. Hriat dan hmasaa sak zui hi a awl hle a, in sa sual ve fo \hinin ka ring. Hetiang hi anih avang erawh chuan a dik zawk hre reng chunga ‘kan hriat dan hmasa a nia’ tih tlat a, siam\hat kan tum lo anih chuan a dik bik kher awm love. He hla ka rawn sawi pawh hi a dik zawk kan hre ta a, a theih chen chenah a hla thu dik zawka min lo sak sak turin Lallianmawia Pachuau chhungte aiawhin ka han ngen che u a ni e.

Kum 2013 khan a chanchin leh a hla phuah hrang hrang te, a phuah dan leh midang hla a sak te kha a bu-in hmanhmawh deuh khan ka han buatsaih ve rawih kha a ni a. Kha lehkhabuah khan ziah sual leh chhutsual, chhiar hrehawm khawpa Mizo \awng ziak dan kalphung kalh leh zawm tur zawm loh thleng khan a kat khat chuk mai a. Khang zawng zawng siam\hatna nipah fawmin, kha aia famkim zawk, dik zawk, chhiar nuam zawk leh changtlung zawk, mi hrang hrangin a hla mai bakah amah an thlirna te pawh dah belh tumin theih ang angin \an kan han la chho leh \an mek chu a ni a. Kan tihchhuah theih meuh chuan a hma aiin a mamin a mawi ve deuh hlek tawh turah ngai ang.

Nangmahni kaltlangin heng hla te hi Pathian in hmang zel se tih hi kan \awng\aina a ni e.