DEMOCRACY NGE THEOCRACY

DEMOCRACY NGE THEOCRACY
(Democracy or Theocracy)

- Rev. Dr. Zaichhawna Hlawndo

Tuna Mizorama sawrkâr kan siam leh kan kalpui mêk hi ‘Democracy’ inthlanna atanga siam a ni tih chu kan hre theuh awm e. Article ka ziah tawh ‘Party Sawrkar nge Mipui Sawrkar?’ tihah khan democracy awmzia leh a lo chhuah dan pawh tlêm azâwng chu kan tarlang tawh a. Chhiartu mipui ten Democracy leh Theocracy tawngkam pahnih hi kan hriatchian nan kan tarlang hmasa dâwn a ni.

Democracy tih hi Greek thumal ‘demos’, ‘mipui’ tih leh ‘kratos’ ‘thuneihna’ tih atanga lo chhuak a ni. A nih chuan democracy chu ‘mipui thuneihna’ emaw, ‘mipuite thuneihna hmanga rorelna siam’ ti pawhin kan sawi theih ang. Tuna Democracy kan kalpui dân chu ‘Ram mipui inthlang thei zawng zawng hmanga sawrkâr siamna’ hi a ni. ‘Mipuite aiawh rorêlna khâwl’ emaw ‘Dan mumal tak siama rorêlna’ ti pawhin a sawi theih bawk ang. Democracy sawrkârah chuan dan (laws), kalphung (policies), Leadership (hruaina) leh ram rorêlna pawimawh zawng zawng mipuite thuneihna hnuaiah a kal tih mai tur a ni. A chhan chu mipui tam berin rorêl tura an duh an thlan chhuahte hmanga rorêlna a ni. Abraham Lincoln, USA President 16-na khan ‘Democracy chu mipuite sawrkâr, mipuite siam leh mipuite ta’ tiin a lo sawifiah.

Theocracy chu Greek tawng ‘Theo’ ‘Pathian’ tih leh ‘kratos’ thuneihna ti atanga lak a ni a, ‘Pathian Thuneihna’ tihna a ni. Theocracy hi sakhaw hruaituten ram rorêlna an chelh sawi nân hman a ni. Rorêlna chu sakhaw puithiam te kutah awmin, Pathian hming leh Pathian thu anga rorêlna kalpui tumna a ni. Bible ah Mosia hun atangin lal Saula lal tura an thlan thleng kha Theocracy hnuaiah an awm tiin a sawi theih awm e. Theocracy sawrkâr chu Pathian thu leh duh dana rorêlna kalpui tumna a ni. Theocracy rorêlna ram thenkhatah chuan sawrkâr hruaitute kha Sakhua/kohhrana Puithiam te an ni a, an sawrkar pawh sakhaw dan zulzuiin an kalpûi. Theocratic system hmanga rorêlna hi tun hma chuan khawvel ram hrang hrang a rorêlna kal dan tlângpui a ni thin. Khawthlang ramah chuan kum zabi 16-na a ngaihdan thar lo chhuak ‘Enlightenment’ kha theocracy rawn ti tawptu a ni.

Democracy leh Theocracy te hi a thatna tam tak a awm ve ve a, a that tawklohna pawh tam tak a awm ve ve bawk. Democracy thatna te :- (1) Mi mal thuneihna hman diklohna lakah mipuite zalenna a pe (2) Mipuiten an tana rorêltu tur an duh zâwng tak an thlang thei (3) Rorêltu thalo te paihthlak leh hnâwl leh theihna dan tha tak a ni (4) Roreltu ngaiin rorêl reng lovin, mi thar leh mi fel leh tha, rorêltu turte tan kawng hawnna tha tak a ni (5) Ram leh hnam hmasawnna ngaihtuahna thar siam zêl nân a tangkâi.

Democracy a thatlohna lang sar deuh deuhte chu :- (1) Lal leh thuneih inchuhna thalo tak a siam (2) Sum leh pai hmanga diklo taka politics khelhna a siam (3) Mipui in ngeih leh lungrûal sa te ah indona nasa tak a siam (4) Sakhuana leh ram rorêlna a kal hrang a, chu chuan Pathian tih lohna leh sakhaw zirtirna pawisaklohna a hring. (5) Eirûkna, sum ngainatna leh rinawmlohna lo chhuahna bulpui a ni.

Theocracy hi kan sawi ang khan democracy awm hma a rorêlna awm dan tlângpui kha a ni a. Bible a rorêlna kan hmuh pawh kha Theocracy a ni tih pawh kan hria. Theocracy thatna chu mihring duh dan nilo, Pathian duh dana rorêlna a ni. Pathian ruat ngeiin, Pathian duh dana ro an rêl chuan mipui an thla a muang a, lei lam malsawmna pawh an dawng thin. Mipuite kha sual viau tum mahsela Pathian tana ding Mosia te pawh kha Pathian be pawp thei, mipui sualna leh hremna tur pawh tuar ngam khawp hruaitu a nih tlat avangin a hruaina hnuaiah khan mipuiten Pathian hremna pawh an pumpelh thin. Ei tur leh in tur an neih loh pawhin Pathian nen an in be pawp a, mipuite riltam leh tuihal te pawh khan ei tur leh in tur Pathian hnen atangin an dawng thin a nih kha.

Theocracy hi a nih dan tur ang takin Pathian duh dan leh Pathian in mihringte hmanga a rorêlna anga kalpui chu nise a thalohtheihloh tih mai tur a nih laiin Theocracy hming pu ve si, Pathian tello, a duhdân ni miah lova rorêlna tam tak a lo piang tawh a ni. A hnam thlan Israel lalte zingah pawh khan Pathian ruat nilo, mahni in ruat chawp leh lal duh avanga rorêltute tihlum a, an lalna chhuhte pawh an awm. Pathian hnam thlan nisi, Pathian duh dan leh a thu ang ni miah lova rorêltu tam tak an awm a ni. Theocracy chhe mi tih mai tur Religious Theocracy- sakhaw hmanga rorêlna pawh sawi tur tam tak a awm. Kristian leh Mosolman ram te zingah pawh Religious Theocracy hmanga rorêlna thalo tam tak sawi tur a lo awm tawh a ni. Sakhuana hi Pathian nung tello, Pathian duh dan ni miah lo pawhin a kalpui theih a ni tih hi khawvêlin a lo hmel hriat tam tawh hle. 

Zofate hian Democracy nge Theocracy kan duh tih in zâwt ta ila, duh thlan thiam pawh a har viau ang. Democracy thatlohna leh Theocracy kalsual puina tam tak en hian a engamah hi kan duhlo tih mai tur a ni. Chutih rual chuan khawvêla kan awm chhung chuan rorêltu kan neih ngêi ngêi a ngâi bawk si. Democracy thatna lâite hmangin Theocracy dik kalpui thei ila chu duhthu sam a ni ang. Chuvang chuan Zofaten kan mamawh chu Democratic Theocracy hi niin ka hria. Chu ngei chu Lalpa Pathian in kan ram leh hnam tana min din sak a tum pawh niin ka ring bawk. 

Democratic Theocracy chu democratic a nih angin mipuiten kan duhthlanna thianghlim tak hmangin kan aiawh rorêltu kan thlang ang. Amaherawhchu Kohhran mipuiten kan tawngtaina a takin kan kalpui ang. Kohhran rawngbawltu upa kan thlan ang hian thianghlim thei ang berin kan kalpui tawh ang. Candidate turte pawh party politics bawlhhlawh ‘That theih miah lohna Bawm’ atanga siam kan bansan ang, sum hmanga lal in chuhna te kan duh tawh lovang. Kristian ram leh hnam kan nihna angin Theocracy kan dah pawimawh ang. Kan rama rorêlna chelhtute chu lal nilovin Pathian chhiahhlawh an ni tawh ang. Pathian tihmi, Pathian be pawp, Pathian nena leng dun thin, Pathian kaihhruaina leh a duh dan ang chauhva rorêltu tur kan thlang ang. Chutiang thlan tur, Party politics tuinuin a chiah balh loh, Lalpa chhiahhlawh tur, Baal hmaa thingthi ngailo mi tam tak kan ramah hian Lalpan a nei. Chu Democratic Theocracy sawrkar chu khawvel ram khawiahmah a la awm ngailo. Pathian lal berna, Sawrkar Thianghlim, Pathian Thlarau Thianghlim kaihhruaina hnuaia rorelna kan nei tawh ang. Chu ngei chu Pathian Lal Ram Sawrkar (PLRS) lo in tanna tura ZofaKristian ten kan beisei chu a ni.

Comments

Popular News (Last 30 Days)

Khaw thlan ah E. Lungdar tel